Najnowszy dodatek do Cywilizacji V wprowadza wiele usprawnień, w tym kilka nowych nacji, jednostek, cudów i wprowadza do gry Religię.
Niestety nowy dodatek pomimo obietnicy usprawnienia AI komputera nie zrobiło zbyt wiele w tej dziedzinie. Da się grać w Bogów i Królów z komputerem tylko, gdy komputer ma prawo „cheatować”(oszukiwać) i posiada bardzo wiele bonusów czyniących go od nas silniejszym, czyli na przedostatnim poziomie trudności 7(nieśmiertelny). Wtedy rzeczywiście rozgrywka jest dynamiczna i trudna.
Wybór Cywilizacji
Dostępne Nowe nacje i ich charakterystyka
- Hunowie – bardzo silna nacja na początku gry, posiada unikalną i bardzo silną jednostkę oblężniczą „taran”(aż 300% do ataku na miasta) dostępną praktycznie od początku gry. Nacisk na militaryzm pozwala zapanować nad resztą nacji już w czasach starożytnych.
- Holandia – dzięki specjalnemu unowocześnieniu pola – polder, osiedlanie się w pobliżu namorzyn i mokradeł daje ogromne bonusy do żywności w przyszłych etapach gry. Renesansowa jednostka specjalna Gez pozwala zapanować na morzu i zdobywać statki wroga. 50% zadowolenie za ostatni oddany surowiec luksusowy zostaje zachowane.
- Bizancjum – bojowa jednostka drom on pozwala zapanować na morzach od czasów antycznych. 1 ulepszenie religii więcej.
- Kartagina – rządzą na lodzie we wczesnym średniowieczu za sprawą siejącą postrach wśród wrogów jednostce słoń leśny. Słonie potrafią przemieszczać się po górach(po narodzeniu pierwszego wielkiego przywódcy), następna jednostka która to potrafi to.. helikoptery! Na morzu kartagińskie Quinquereme sieją spustoszenie w czasach antycznych, są 30% silniejsze od zwykłych tririer.
- Celtowie – miasta sąsiadujące z nieusprawnionym lasem otrzymują bonus do religii.
- Etiopia – dostaje bonusy w walce z cywilizacją posiadającą więcej miast niż Etiopia. Ponadto Stella zamiast monumentu pozwala generować także punkty religii.
- Majowie – pozwala budować małe piramidy w miastach, które zwiększają o 2 poziom nauki i religii. Unikalna jednostka Atlatlist zastępuje standardowego Łócznika, wymaga 2 razy mniej shieldów. Czas jest pokazywany według kalendarza majów i co 394 lat wygenerowana jest wielka osoba(do wyboru).
- Szwedzi – oddanie wielkiej osoby państwom-miastom zwiększa poziom współpracy o 90 i 10% do wielkiego człowieka. Jednostki specjalne: Karolanin(zastępujący: Riffleman) oraz Hakkapeliitta(zastępujące Lansjerów) nie mają za dużo bonusów.
- Austria – daje możliwość przyłączenia państwa-miasta do królestwa. Niezadowolenie z tego tytułu spada dwukrotnie. Husaria zastępująca Kawalerię porusza się o 1 punkt więcej, w grupie dostaje bonus do walki. Kawiarnia – budowla specjalna zastępująca wiatrak, daje niewielki bonus do produkcji(5%, +2 shieldy) i tworzenia wielkich ludzi(aż 25%!).
- Dominacja – nastawienie militarne, podbój wszystkich cywilizacji(zajęcie ich stolic). Zdecydowanie najłatwiejszy tryb dla cywilizacji nastawionych na wojsko i naukę. Hunowie to idealna cywilizacja do ekspansji militarnej na lądzie, Bizancjum, Holandia, Kartagina – wyspy.
- Budowa Statku kosmicznego – wybór dla cywilizacji kładących nacisk na naukę. W nowej CivV Majowie mają predyspozycje ku temu.
- Dyplomacja – łatwe zwycięstwo dla pokojowo nastawionej cywilizacji mającej wielu sojuszników wśród państw-miast. Wymaga wybudowania siedziby ONZ dostępnej na końcu drzewa technologicznego.
- Zwycięstwo Kulturowe – najtrudniejsze w grze, praktycznie dwie cywilizacje mają szanse na takie zwycięstwo, znana z oryginału cywilizacja Indii, Syjamu oraz Etiopia. Wymaga zapełnienia 5 gałęzi technologicznych.
- Rok 2050 – praktycznie nierealne do osiągnięcia przy grze z komputerem.
W zależności od wybranej nacji decydujemy się na kilka trybów rozgrywki:
- Ekspansja lądowa – mapa pangea/śródlądzie.
- Ekspansja na morzu(antyk) – mapa wyspy.
- Ekspansja na morzu(renesans) – mapa kontynenty lub Ziemia.
Słaba lokalizacja pierwszego miasta wpływa na całą rozgrywkę, także nie powinniśmy decydować się na grę, gdy np. obok pierwszego miasta nie możemy utworzyć usprawnień specjalnych, albo brak surowców. Modyfikacje terenu wokół miasta, w tym rzeki mogą znacząco wydłużyć przemieszczanie się jednostek w pierwszym etapie gry.
Licznik punktów Religii w pierwszym etapie gry jest wyłączony i dopiero budowle, cudy natury i dary miast-państw religijnych mogą to zmienić. Niezwykle rzadkie jest znalezienie wśród ruin bonusa 90 punktów religii, które dają nam na starcie znaczną przewagę w grze. Budowa Panteonu(zalążek religii) daje szereg bonusów, które dobieramy w zależności od rodzaju rozgrywki i ukształtowania terenu wokół miasta. Możliwości są ogromne i trzeba sporo pomyśleć nim dokonamy „upgrade” religii. Założenie i rozwój religii jest możliwy tylko przez Wielkiego Proroka w stolicy. To nieprawda, że religia traci na znaczeniu wraz z rozwojem cywilizacji – wybór kolejnych ustrojów społecznych pozwala zamienić generowane punkty na Wielkich Ludzi: Naukowców(ustrój Nacjonalizm) czy Inżynierów.
Rozwój kultury powinien iść w parzę z religią. W pierwszym etapie gry powinniśmy zadbać, aby rozwinąć: Tradycję(bonus do produkcji żywności) i Honor(bonus do walki z barbarzyńcami, punkty kultury za zniszczone wioski barbarzyńców), a następnie dopiero Wolność(bonus do produkcji nowych osadników). Posiadając Honor i małą armię, która zajmuje się penetrowaniem nieodkrytych jeszcze terenów bardzo łatwo uzbierać cenne punkty kultury z wiosek barbarzyńców, ruin oraz za pomoc w walce z barbarzyńcami w państwach-miastach kulturowych(jak zdobędziemy ich przyjaźń).
Rozwój pierwszych gałęzi uwarunkowany jest typem rozgrywki. Dla cywilizacji ekspansywnych Wolność daje najwięcej bonusów, w szczególności – wybór polityki usprawnienie pracy robotników, które daje 25% do czasu wniesienia usprawnień oraz darmowego robotnika. Wybudowanie Wielkiej Piramidy daje kolejnych dwóch robotników. Z kolei +33% do wniesienie wielkich budowli dostępnej z poziomu polityki Tradycja daje nam ogromną przewagę w budowaniu cudów, szczególnie w czasach starożytnych. Często nie opłaca się inwestowanie punktów produkcji w małe budowle, jak tworząc cuda otrzymujemy od razu budowle gratis do tego np. robotników, naukowców etc. W renesansie nakładamy nacisk na rozwój Mecenatu co da nam łatwiejszą kontrolę państw-miast, które dzielą się z nami już nie tylko swoimi bonusami, ale także wyprodukowanymi wielkimi ludźmi czy nauką!
We współczesności dobór ustrojów jest jeszcze trudniejszy, bo z jednej strony mamy nacisk na produkcję, a z drugiej na naukę.
Produkcja(shields)
Bonusy do produkcji przyspieszają budowanie cudów i usprawnień. Przy słabej produkcji nie mamy szans żadnych na wielkich ludzi i wiele cudów. Budowa tartaku(potem Huty), młynu wodnego, a w późniejszej erze: fabryki czy
Nauka
Tu istnieje duża korelacja między produkcją, a nauką. Najlepiej posiadać balans między poziomem zaawansowania cywilizacji, a możliwością ich wykorzystania w praktyce.
Żywność
Bonusy od innych państw-miast i kilka usprawnień powoduje, że z żywnością nie powinno być problemów. Każdy obywatel zjada 2 jednostki żywności, ponadto w miastach mamy Specjalistów, którzy lokują się w budynkach użyteczności jak biblioteka, market czy tartak. Generują oni dodatkowe punkty kultury, produkcji czy do wielkich ludzi etc. ale nie mogą być wykorzystani w terenie wokół miasta. Automatyczne ustawienie często jest niewydajne, dlatego sami ustawiamy zasady w zależności od sytuacji np. nacisk na produkcję, rozwój czy wielkich ludzi. Ponadto kupno pól specjalnych wokół miasta jest dobrym pomysłem, gdy kryją one zasoby luksusowe czy surowce.
Zadowolenie i towary luksusowe
Nie ma co bawić się w ekspansję jeśli zadowolenie w miastach nie przekracza kilkudziesięciu punktów. Ponadto zadowolenie wpływa na ilość Złotych Er, które z kolei przyspieszają rozwój naszej cywilizacji. Surowce luksusowe wpływają na „Dzień Uwielbienia dla Króla” w miastach i warto zadbać o znalezienie takiego surowce, które spowoduje wzrost żywności produkowanej w mieście o ponad 25%.
Cuda Natury
Budowanie miast w pobliżu cudów natury, daje ogromną przewagę. W zależności od cudów dostajemy dodatkowe punkty nauki, produkcji, kultury, które w początkowym etapie gry mogą zaważyć o przyszłych losach naszej cywilizacji. Niektóre cuda natury odkryte jako pierwsze oprócz zadowolenia dają ogromny przychód pieniędzy – niestety pojawiają się w grze niezmiernie rzadko.
Państwa-Miasta
Posiadanie dobrych kontaktów z państwami miastami pozwala nam na ekspansję naszej cywilizacji bez tworzenia nowych własnych miast, a np. poprzez grabież czy włączenie(grając Austrią) państwa miasta do naszego imperium. Państwa miasta dają nam własne surowce, punkty kultury i religii, żywność czy po wybraniu odpowiedniej nauki – wielkich ludzi i punkty nauki! Zdecydowanie lepiej mieć za przyjaciół państwa-miasta, ponadto jeśli mamy wojska niedaleko państwa-miasta to możemy wymusić dodatkowo pieniędzy czy robotników(tracąc przy tym punkty współpracy). Dodatkowo poprzez ustrój.
Wielkie cuda
Ilość cudów jest ogromna i tylko kilka z nich rzeczywiście wpływa na całą rozgrywkę. Oto lista cudów, które potrafią nieźle namieszać, gdy powstaną u innej cywilizacji niż nasza:
- Wielka Piramida – przyspiesza o 50% prace robotników oraz daje nam dwóch robotników gratis
- Chitzen Itza – Złota Era trwa połowę dłużej
- Wielki Mosque w Dżennie (dodatek Królowie i Bogowie) – daje dodatkowy ruch dla misjonarzy(aż 3-krotnie mogą nawracać) oraz budowle mosque i +3 religii.
- Wieża CN (dodatek Królowie i Bogowie) – daje wszystkim miastom darmową wieżę transmisyjną generującą punkty kultury. Ponadto zwiększ populację i zadowolenie o 1 w każdym mieście.
- Pentagon – pozwala znacznie taniej unowocześnić naszą armię i rozpocząć wyścig zbrojeń i ekspansję wojenną.
Opcja dostępna w dalszym etapie gry. Myli się ten kto myśli, że otrzymamy ilość opcji na wzór Cywilizacji 2, ale i tak funkcjonalność szpiegów jest ciekawa. Mamy do wyboru:
- Szpiegowanie innego państwa, które daje nam kradzież ichniejszej technologii, podgląd miasta oraz informacje o planowanych atakach.
- Szpiegowanie państwa-miasta – pozwala nam poprawić stosunki z państwem miastem poprzez.. fałszowanie wyborów.
- Kontrwywiad – ochrona przed szpiegowaniem naszego miasta oraz informacje o próbach kradzieży.
- Wielki Admirał pozwala przepływać oceany i dotrzeć do innych cywilizacji przed epoką renesansu! Idealny gdy, posiadamy niezłą flotę morską i gramy na kontynenty.
- Praca robotników – lepsze efekty uzyskamy, gdy sami zarządzamy robotnikami w pierwszym etapie gry. Nie wiem dlaczego robotnicy jako ostatnie usprawnienie robią kopalnię kamienia, która z kolei pozwala na budowę Stone Works(+1 produkcja, +1 zadowolenie, +1 produkcja z kopalni marmuru i kamienia). Również automatyczni robotnicy nie budują dróg do państw miast.
- Cud Fontanna Młodości na naszym terenie leczy rany naszych żołnierzy znacznie szybciej!
- Zapewnienie o ochronie państwa miasta daje 10 punktów do bazowej współpracy. Na pierwszym etapie dajemy ochronę i po wykonaniu misji dla państwa miasta stajemy się sojusznikami na dłużej niż 1 turę..
- Aby przyspieszyć czas ładowania między turami wystarczy zmienić tryb mapy na strategiczny klikając F10 przed zakończeniem tury. Nie mamy wtedy wglądu na to co się dzieje na całej mapie za wyjątkiem komunikatów na ekranie.
- Doradcy – użyteczni, gdy szukamy nabywcy na nasze towary luksusowe.
Wieczna Wojna(wybrano: Hunowie, poziom: 7, Pangea).
Zaczynamy agresywną ekspansję budując kolejne jednostki wojenne, które eksplorują teren, niszczą gniazda barbarzyńców i atakują inne cywilizacje. Schemat rozwoju: budowa jednego robotnika, który otworzy nam dostęp do towarów luksusowych, a następnie sprzedaż tego surowca innemu państwu za złoto, które przeznaczamy na poprawę stosunków z państwami-miastami i wywołanie wojny. Pokojowo nastawione państwa będą chciały ją zakończyć jak najszybciej darując nam złoto i czasem własne surowce luksusowe. Wojenne podpiszą pokój dopiero po klęskach na własnym polu. Zdobycie lub zakup tarana(np. w jednym ze zbadanych ruin może być upgrade wojska). Taran pozwala zdobyć miasto w dwóch turach. Schemat działania powtarzamy co 10 tur pokoju. Dobrze mieć jedną cywilizację militarną w pokoju.
Pokój do czasu.. (wybrano: Austria, poziom: 7, Ziemia)
Odwrotny schemat niż wojna, dobre stosunki z cywilizacjami innymi owocują często lepsza wymianą surowców za wyższą cenę bądź wymiana surowiec za surowiec. Jeśli cywilizacja nie posiada pieniędzy wystarczy rozłożyć zapłatę w turach(przyjaźń to 240 sztuk złota za 1 surowiec np. 7 sztuk złota na turę). Również łatwiej o umowy naukowe, otwarte granice, sojusze obronne. Niestety nasz rozwój budzi po pewnym czasie zazdrość u innych cywilizacji i musimy być gotowi na atak najbliższych sąsiadów. Wtedy z pomocą idą nam państwa-miasta, z którymi trzymamy sojusze. Nadmiar surowców luksusowych i zadowolenia od państw-miast powoduje duże zadowolenie i możliwość sprzedaży własnych surowców nawet jak mamy tylko 1 zasób. Sprzedajemy wszystkie towary luksusowe/surowce strategiczne np. w Złotej Erze, kiedy to zadowolenie nie jest liczone. Wady: bardzo trudno zapanować nad ekspansją obcej religii, wciąż misjonarze i prorocy nawiedzają nasze ziemie.
Morska Bryza(wybrano: Bizancjum, poziom: 8, Wyspy)
Schemat wiecznej Wojny z użyciem specjalnej jednostki morskiej. Wynalezienie łodzi podwodnych jako pierwsze i zablokowanie rozwoju innym cywilizacjom na morzu.
W każdym ze schematów należy rozwijać cywilizację tak, aby otrzymywać odpowiednią ilość jednostek produkcyjnych, nauki, religii i kultury. Nie ma złotego środka na zachowanie balansu i na tym polega cała zabawa
Również niektóre cuda są niedostępne na każdym terenie co sprawia, że gra jest za każdym razem inna i nie powinna się znudzić. Niestety IQ komputera jest bardzo słabe i musi grać z cheatami bądź wgrać nieoficjalny path poprawiający inteligencję kompa. Gra online może być lepszym wyzwaniem
